در نشست بزرگداشت فردوسی عنوان شد
نظم هستی و نمادهای راستی و ناراستی در شاهنامه فردوسی
1 خرداد 1389 ساعت 11:49
خبرنگار : آناهید خزیر
در شاهنامه فردوسی میبینیم که در روزگار جمشید، از مرگ، بیماری، سرما، گرما، گرسنگی و تشنگی خبری نیست. دلیل این موضوع را میتوان در آن یافت که جمشید، نماد راستی است. دوران روشنایی ایرانیان، تا زمانی ادامه داشت که جمشید ناراستی پیشه کرد.\
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «راستی و ناراستی، اندیشهای اسطورهای است. اشه (راستی)، نظمی است که از فرزانگی خداوند برآمده است. همه آفریدهها بر پایه این نظم در جهان حرکت میکنند و ناراستی برابر با این داد (قانون) هستی است.»
آنچه بازگو شد بخشی از سخنان سامان فیروزآبادی پژوهشگر شاهنامه و اسطورهشناس بود که در «یادمان استاد جاوید سخن پارسی» که به کوشش کانون فردوسی بزرگ در فرهنگسرای قانون (پور سینا) برپا شد، بیان کرد. وی راستی و ناراستی از دیدگاه شاهنامه را بیانگر نظم هستی دانست.
وی با اشاره به شاهنامه فردوسی گفت: در شاهنامه فردوسی میبینیم که در روزگار جمشید، از مرگ، بیماری، سرما، گرما، گرسنگی و تشنگی خبری نیست. دلیل این موضوع را میتوان در آن یافت که جمشید، نماد راستی ایرانیان است. این دوران، یعنی دوران روشنایی ایرانیان، تا زمانی ادامه داشت که جمشید ناراستی پیشه کرد.
فیروز آبادی با اشاره به اینکه در «یشتهای» اوستا از ضحاک با عنوان دروغ بزرگ یاد شده است، افزود: دوران جمشید که نمادی از راستی است جای خود را به دوره ضحاک که نماد دروغ است، میدهد.
وی افزود: ما در شاهنامه با یک دوره 3 هزار ساله برخورد میکنیم. در هزاره اول کیومرث، هوشنگ، طهمورث و جمشید حکومت میکنند. در این زمان، هفت اقلیم یک پادشاه دارد و در تمام این هزاره هیچ آمیزشی صورت نمیگیرد. پس از آن است که ضحاک پدیدار میشود. او غیر ایرانی (انیرانی) است و دوره حکومتش هزار سال بهطول میانجامد.
این شاهنامهپژوه یادآور شد: زمان او، دوره حکومت مطلق اهریمن است. این طبق سرنوشتی است که «زروان» برای جهان تعیین کرده است. ضحاک که نماد اهریمن بر روی زمین است، دوره هزار ساله اهریمنی را انجام میدهد. دوران گومیچشن (آمیختگی) با فریدون آغاز میشود.
فیرزوآبادی خاطرنشان کرد: پیش از پرداختن به آن دوره آمیختگی باید به همانندیهای ضحاک با اهریمن اشاره کرد. همان طور که گفتیم اهریمن شکم زروان را پاره میکند و بیرون میآید. ضحاک هم پدرش را از بین میبرد. اهریمن گاو نخستین را میکشد، ضحاک نیز جمشید و گاو «برمایون»، که فریدون را شیر داده بود، نابود میکند.
از سویی دیگر اهریمن به صورت مار و اژدها به زمین حمله میکند. ضحاک نیز بر شانههایش دو مار دارد. اهریمن میخواهد جهان را از وجود انسان پاک کند. ضحاک نیز چنین قصدی دارد. از این شباهتها درمییابیم که ضحاک صورت زمینی اهریمن است.
به باور این پژوهشگر کشورمان، انسان هنگامی که با نظم هستی همگام شود، میتواند از اشه (راستی) سرشار شود. راستی چیزی است که انسان، آن را در خود دارد و از داشتن آن شادمان است. بیماری، اندوه و دیگر چیزهای ناراست، از آفریدگان دروغ هستند.
وی افزود: در «گاتها»، سرودههای آسمانی اشو زرتشت، پیامبر ایرانی نیز از خوبی و بدی سخن گفته شده است. پیروان راستی کسانی هستند که از اشه (راستی) سرشارند و دروغپردازان، کسانی محسوب میشوند که برای نابودی جهان فریب خوردهاند.
فیروزآبادی افزود: در اندیشه اسطورهای، ایران نماد راستی است. در دوران حماسی پادشاهان ایران در هفت سرزمین فرمانروایی میکردند. هوشنگ، تهمورث و جمشید پادشاهان راستی هستند؛ اما زمانی که فریدون، زمین را میان فرزندانش تقسیم میکند، پادشاهی هفتسرزمین از میان میرود و انیرانی (ناراستی) بر ایران فرمانروایی میکند.
این اسطورهشناس خاطرنشان کرد: پس از دوران حماسه، در شاهنامه فردوسی کیخسرو به توران یورش میبرد و افراسیاب که نماد دروغ در جهان است را از میان برمیدارد. کیخسرو این کار را انجام میدهد تا شاید بتوان به آرامش نخستین در دوران جمشید بازگشت.
وی افزود: میدانیم که افراسیاب همان اهریمن است. اکنون باید دید که اهریمن، سرانجام، چه سرنوشتی پیدا میکند. اهریمن جزو جاودانان بوده است. اما کاری میکند که جاودانگی خود را از دست میدهد و میمیرد. غیر از او جاودانگان دیگری هم داریم که به تاوان گناهی که مرتکب میشوند، نامیرایی خود را از دست میدهند. مانند جمشید، افراسیاب و فریدون. فریدون هم از جاودانگان است، اما به سبب گناه، جاودانگی از او گرفته میشود. در اساطیر به گناه فریدون اشارهای نشده، احتمالا خطای او سرنگونی ضحاک بوده است.
این شاهنامهپژوه خاطرنشان کرد: در اندیشه زروانی، در آغاز جهان، اهورا و اهریمن پیمانی میبندند و میدانند که شکستن آن پیمان باعث جنگ خواهد شد؛ اما اهریمن پیمان را میشکند و جنگ را آغاز میکند. بهخاطر این پیمانشکنی است که میرا میشود و جاودانگی خود را از دست میدهد. یکی از اساسیترین جلوههای شخصیت اهریمن، همین پیمانشکنی اوست.
در این نشست، طرح «فرزندان ایران، فرزندان پاکی و راستی» به کوشش کانون فردوسی بزرگ برای دانشآموزان راهنمایی و دبیرستان برگزار شد. در این طرح دانشآموزان مجموعه آموزشی پرفسور هشترودی میهمان فرهنگسرای قانون بودند تا با فردوسی و اندیشههایش آشنا شوند. همچنین اجرای موسیقی توسط میلاد وکیلآزاد و فرزاد بنایی یکی دیگر از بخشهای بزرگداشت فردوسی بود و این دو دانشآموز به اجرای موسیقی کمانچه و ویولون پرداختند.
چکامهخوانی هما ارژنگی، الهام کریمی و شاهنامهخوانی و نقالی طیبه تیموری، فرنگیس توسی و سامره مفتون از دیگر برنامههای بزرگداشت فردوسی بود و این بانوان نقال داستانهایی از شاهنامه را برای حاضران در جلسه نقالی کردند. نمایشگاه کتاب در زمینه شاهنامه و ایرانشناسی نیز در نشست «یادمان استاد جاوید سخن پارسی» برپا بود.
کد مطلب: 70436
آدرس مطلب: http://www.ibna.ir/vdcjmxea.uqeytzsffu.html